ارزیابی غلظت فلزات سنگین در آب های آلوده به آرسنیک منطقه کته تلخ (شمال غرب تربت حیدریه) و امکان سنجی جذب و حذف آرسنیک از منابع آبی توسط سازند های زمین شناسی منطقه مورد مطالعه

تأثیرات آلایندگی فلزات سنگین و شبه¬فلزات بر منابع آب و خاک منطقه کته¬تلخ (شمال¬غرب تربت حیدریه)، مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های آب و خاک توسط aas (ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ﻛـﻮره ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ) و یون¬کروماتوگرافی آنالیز گردیدند. نتایج حاصل از این آنالیزها نشان داد که اکثر نمونه¬ها دارای مقادیر بالایی از آرسنیک، کادمیوم، نیکل، کبالت و کروم در نمونه های آب و خاک می باشند. جهت بررسی عناصر آلاینده در خاک های منطقه مورد مطالعه از شاخص¬های آلایندگی خاک استفاده شد و میزان تأثیر فلزات سنگین در آلایندگی خاک های منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج مطالعات مشخص نمود نمونه خاک های نزدیک به سرپنتینیت¬ها و سنگ¬های اولترامافیک، دارای ضریب آلودگی ((cf بسیار بالا بوده و ازنظر شاخص درجه آلودگی (cd)، دارای درجه آلودگی بالا تا بسیار بالا می باشند. بالاترین شاخص بارآلودگی (pli) نیز مربوط به نمونه خاک های مجاور سرپنتینیت¬هاست. نمونه خاک های نزدیک به سرپنتینیت¬ها و نهشته¬های اولترامافیک، دارای بالاترین خطر بالقوه بوم شناختی (eri) و ضریبخطر (ri) می باشند. نتایج حاصل از شاخص زمین انباشت ((igeo نشان¬داد که عناصر آرسنیک، کادمیوم و سرب در نمونه¬های خاک منطقه دارای بیشترن میزان زمین¬انباشت می¬باشند. با محاسبه ضریب غنی¬شدگی(ef) مشخص شد که عناصر مس، سرب و روی دارای کمترین غنی¬شدگی، منگنز و کبالت غنی¬شدگی متوسط، آرسنیک و کادمیوم غنی¬شدگی بالا ولی کروم و نیکل دارای بیشترین غنی شدگی هستند. به منظور ارزیابی کیفی و کمی آلودگی فلزات سنگین در منابع آبی منطقه از دو شاخص فلزی(mi) و آلودگی فلزات سنگین(hpi) بر اساس استاندارد (2011) who استفاده شد که با بررسی این شاخص ها مشخص شد که 5 نمونه ازلحاظ آشامیدن غیرقابل مصرف هستند. میانگین عناصر cd،pb ، as و ni در منابع آب بالاتر از حد مجاز می¬باشند، به نحوی که میزان کادمیوم در نمونه آب رودشور به 37 برابر حد استاندارد می رسد. همبستگی مثبت آهن و آرسنیک (r= 0.938) نشان دهنده جذب آرسنیک توسط کانی های آهن دار ولی همبستگی مثبت بالای منگنز و کروم (r= 0.653) در منابع آب نشان دهنده جذب کروم توسط کانی های حاوی منگنز می باشد. عمده فرآیندهای مؤثر بر هیدروشیمی آب¬های منطقه، هوازدگی سنگ¬های فرومنیزین در کمپلکس افیولیتی، انحلال آهک های موجود در فلیش ها و نیز تأثیر کانی های تبخیری در منطقه است که موجب ازدیاد میزان کلر، منیزیم، کلسیم، بی کربنات و نیز میزان بالای tds،ec و ph در آب¬های منطقه شده است. وجود سازندهای طبیعی حاوی کانی های آهن دار (از جمله شیل ها و ماسه سنگ های قرمز، کنگلومراها، خاک های حاوی آهن و همچنین پلاسرهای تیتانومگنیتیت)، کانسار های منگنز، خاک های رسی و همچنین مواد آلی در منطقه موردمطالعه، این امکان را در منطقه فراهم نموده است که بتوان با مخلوط نمودن سازندها و مواد جاذب با نسبت های ویژه، جهت حذف فلزات سنگین و شبه فلزات از آب های منطقه استفاده نمود.